ดำเนินการอย่างไรให้ปลอดภัยในกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับ “สารเคมี”

     สารเคมีมีทั้งประโยชน์และความเป็นอันตราย คนทั่วไปมักยินดีกับความสุขในชีวิตที่ได้รับประโยชน์ของสารเคมี ในทางกลับกันความเป็นอันตรายของสารเคมี อาจมีผลกระทบทางลบ หากมีการใช้อย่างไม่ถูกต้อง

 

 

1. สารเคมี คืออะไร
   สารเคมีอาจเกิดขึ้นได้ทั้งตามธรรมชาติ หรือ มนุษย์สังเคราะห์ขึ้นมาเฉพาะตัว ซึ่งสามารถเป็นทั้งของแข็ง ของเหลว หรือก๊าซ และมีคุณสมบัติที่แตกต่างกัน คือ สี กลิ่น ความเป็นกรดหรือเบส การละลายน้ำ ตัวอย่างเช่น  ผงซักฟอก ยาฆ่าแมลง เครื่องสำอาง เป็นต้น

 

 

      เราถูกล้อมรอบด้วยสารเคมี แม้สารเคมีที่เราคิดว่าไม่เป็นอันตราย ก็อาจมีความเสี่ยง (ที่จะเป็นอันตราย) ถ้าได้รับเข้าสู่ร่างกายในปริมาณมากเกินไป ดังตัวอย่าง

 

 

   

 

 

 

3. ประเภทของความเป็นอันตราย    
 

- ความเป็นอันตรายทางกายภาพ
เกี่ยวข้องกับคุณสมบัติทางกายภาพของสารหรือสิ่งของที่อาจก่อให้เกิดอันตรายได้ เช่น การระเบิด การติดไฟ การกัดกร่อน การทำปฏิกิริยากับน้ำ

- ความเป็นอันตรายต่อสุขภาพ
เกี่ยวข้องกับผลกระทบต่อสุขภาพของมนุษย์ เช่น ความเป็นพิษ การระคายเคือง การแพ้ การก่อให้เกิดมะเร็ง หรือความผิดปกติทางพันธุกรรม

- ความเป็นอันตรายต่อสิ่งแวดล้อม
เกี่ยวข้องกับผลกระทบต่อสิ่งมีชีวิตและระบบนิเวศน์ เช่น ความเป็นพิษต่อสิ่งมีชีวิตในน้ำ การทำลายชั้นบรรยากาศโอโซน 

 

 

 

4. ผลกระทบขึ้นกับปริมาณสารเคมีที่ได้รับเข้าสู่ร่างกาย

     หากได้รับสารเคมีในปริมาณน้อย อาจไม่เกิดผลกระทบ หรือเกิดผลกระทบเพียงเล็กน้อย เช่น ระคายเคือง แต่หากได้รับสารเคมีในปริมาณมาก หรือได้รับเป็นเวลานาน อาจทำให้เกิดผลกระทบรุนแรงทั้งในระยะสั้นและระยะยาว

- ผลกระทบเฉียบพลัน (ระยะสั้น)
อาจเกิดขึ้นทันทีหลังได้รับสารเคมี เช่น ระคายเคืองผิวหนัง ดวงตา หรือทางเดินหายใจ, คลื่นไส้, อาเจียน, ปวดศีรษะ, เวียนศีรษะ, หายใจลำบาก, ชัก หรือหมดสติ

- ผลกระทบเรื้อรัง (ระยะยาว)
อาจเกิดขึ้นหลังจากได้รับสารเคมีเป็นเวลานาน เช่น โรคหอบหืด, โรคปอด, โรคตับ, โรคไต, มะเร็ง หรือความผิดปกติทางระบบประสาท

 

 

 

 

 

 

 

6. การหลีกเลี่ยงอันตรายจากสารเคมี

เราจำเป็นต้องตรวจสอบว่า มีความเสี่ยงหรือไม่

ในการประเมินความเสี่ยง ค่า No Observed Adverse Effect Level (NOAEL) ความเข้มข้นสูงสุดของสารที่ไม่ทำให้เกิดผลข้างเคียงใดๆ) และ ปริมาณการรับสัมผัส (ปริมาณที่เข้าสู่ร่างกาย)  จะถูกนำมาเปรียบเทียบ

 

 

 

 

      เมื่อประเมินความเสี่ยงแล้วพบว่าสารเคมีมีความเสี่ยง

เราจำเป็นจะต้องควบคุมหรือกำกับดูแลสารเคมีนั้นเพื่อให้เกิดความปลอดภัย ซึ่งเรียกว่า 

 

 

     อย่างไรก็ตาม สารเคมีทั่วโลกมีหลายแสนชนิด จึงยากที่กฎหมายจะกำหนดมาตรฐานของสารเคมีทุกชนิดได้ ดังนั้น เมื่อมีการใช้งานและการจัดการกับสารเคมี ผู้ปฏิบัติงานจึงจำเป็นจะต้องประเมินทั้งผลกระทบต่อมนุษย์ และสิ่งแวดล้อม